چرک کردن دندان

دندان‌ها اعضای زنده‌ای از بدن هستند که بافت‌های عصبی، رگ‌های خونی و ساختاری پیچیده دارند. وقتی یکی از این بخش‌ها دچار التهاب یا آسیب شود، ممکن است منجر به چرک کردن دندان شود که در اصطلاح پزشکی به آن آبسه دندان یا عفونت دندان گفته می‌شود. این عارضه معمولاً با درد شدید، ورم، و در موارد پیشرفته، تب و ترشح چرک از لثه همراه است.

چرک دندان اگر به‌موقع درمان نشود، می‌تواند به استخوان فک، سینوس‌ها یا حتی جریان خون سرایت کرده و خطرات جدی برای سلامت عمومی بدن به دنبال داشته باشد. در این مقاله تخصصی، به بررسی جامع علت، علائم، راه‌های درمان و پیشگیری از چرک دندان می‌پردازیم.

چرک دندان چیست و چگونه ایجاد می‌شود؟

چرک کردن دندان نتیجه‌ی عفونتی است که در بافت‌های نرم دندان یا لثه اطراف آن ایجاد شده و منجر به تجمع چرک (پوس، pus) در محل آسیب می‌شود. این چرک از ترکیب گلبول‌های سفید، باکتری‌ها و بافت‌های مرده تشکیل شده است و معمولاً در پاسخ بدن به عفونت باکتریایی به‌وجود می‌آید.

این عفونت ممکن است در قسمت‌های مختلف دندان یا لثه ایجاد شود:

• عفونت ریشه دندان (آبسه پری‌آپیکال)

• عفونت لثه و بافت اطراف دندان (آبسه پریودنتال)

• آبسه لثه‌ای ناشی از گیر کردن غذا یا جسم خارجی

دلایل اصلی چرک کردن دندان

۱. پوسیدگی شدید و درمان‌نشده دندان:
وقتی پوسیدگی به پالپ دندان (مغز داخلی حاوی عصب و رگ‌های خونی) برسد، باکتری‌ها می‌توانند وارد کانال‌های ریشه شده و منجر به تشکیل چرک شوند.

۲. ضربه یا ترک خوردن دندان:
شکستگی یا ترک‌های میکروسکوپی می‌توانند راهی برای نفوذ میکروب‌ها به ریشه دندان باشند، حتی اگر دندان پوسیدگی نداشته باشد.

3. درمان‌های ناقص روت کانال (عصب‌کشی):
   در صورتی که کانال‌های دندان به‌طور کامل تمیز و پر نشده باشند، محیطی مناسب برای رشد باکتری و چرک فراهم می‌شود.

4. بیماری‌های لثه پیشرفته (پریودنتیت):
   در التهاب شدید لثه‌ها، کیسه‌هایی بین دندان و لثه ایجاد می‌شود که می‌توانند منبع ایجاد عفونت و چرک باشند.

5. سیستم ایمنی ضعیف:
   بیمارانی با دیابت، سرطان، یا افرادی که داروهای تضعیف‌کننده سیستم ایمنی مصرف می‌کنند، بیشتر مستعد عفونت هستند.

بیشتر بخوانید : دندانپزشک ترمیمی زیبایی اصفهان

علائم شایع چرک کردن دندان

• درد ضربان‌دار و شدید دندان یا لثه

• ورم صورت یا ناحیه اطراف دندان درگیر

• ترشح چرک یا بوی بد دهان

• تب و احساس عمومی بیماری

• حساسیت به سرما یا گرما

• درد هنگام جویدن یا لمس دندان

در برخی موارد، ممکن است چرک به صورت یک جوش یا برآمدگی در لثه ظاهر شود که گاهی پاره شده و تخلیه می‌شود. هرچند این تخلیه ممکن است به‌طور موقت درد را کاهش دهد، اما عفونت در عمق دندان همچنان باقی می‌ماند و نیاز به درمان دارد.

عوارض عدم درمان چرک دندان

چرک دندان اگر نادیده گرفته شود، ممکن است منجر به:

• آبسه فک یا گونه

• عفونت استخوان فک (استئومیلیت)

• درگیری سینوس‌ها (سینوزیت دندانی)

• انتقال عفونت به خون (سپسیس)

• از دست رفتن دندان یا گسترش به دندان‌های مجاور

بنابراین، عدم درمان چرک دندان می‌تواند حتی زندگی فرد را تهدید کند.

روش‌های درمان چرک کردن دندان

درمان عفونت دندان به شدت عفونت و وضعیت دندان بستگی دارد. روش‌های اصلی درمان عبارت‌اند از:

اولین مرحله درمان معمولاً تخلیه چرک جمع شده است. دندانپزشک از طریق یک برش کوچک روی لثه یا از داخل ریشه دندان، چرک را خارج می‌کند. در برخی موارد نیاز به ایجاد مجرای تخلیه موقت وجود دارد.

اگر منشأ عفونت داخل دندان باشد، انجام درمان ریشه ضروری است. در این روش، پالپ عفونی خارج شده، کانال‌ها تمیز شده و با مواد ضدعفونی و پرکننده پر می‌شوند.

اگر دندان به شدت آسیب‌دیده یا درمان‌پذیر نباشد، کشیدن آن تنها راه جلوگیری از گسترش عفونت خواهد بود.

اگر عفونت گسترش یافته باشد یا بدن توان مقابله با آن را نداشته باشد، دندانپزشک آنتی‌بیوتیک مناسب (مانند آموکسی‌سیلین، مترونیدازول یا کلیندامایسین) تجویز می‌کند. مصرف آنتی‌بیوتیک باید طبق دستور کامل شود.

برای کنترل درد، استفاده از مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن یا استامینوفن توصیه می‌شود. همچنین کمپرس سرد، دهان‌شویه نمکی و استراحت کافی به کاهش علائم کمک می‌کند.

آیا چرک دندان در خانه قابل درمان است؟

خیر. چرک دندان یک وضعیت اورژانسی دندانپزشکی است و بدون درمان حرفه‌ای نمی‌توان آن را به‌طور کامل برطرف کرد. گرچه برخی روش‌های خانگی مثل آب نمک یا استفاده از کمپرس سرد ممکن است موقتاً درد را تسکین دهند، اما منبع عفونت از بین نمی‌رود.

تا قبل از مراجعه به دندانپزشک، می‌توانید برای کاهش درد از این موارد استفاده کنید:

• شست‌وشوی دهان با آب گرم و نمک

• مصرف مسکن طبق توصیه پزشک

• کمپرس سرد روی صورت

• خودداری از خوردن غذاهای سفت یا بسیار گرم

آشنایی بیشتر با بستن شکاف بین دندان ها

پیشگیری از چرک کردن دندان

برای جلوگیری از بروز عفونت و چرک در دندان‌ها:

• حداقل دو بار در روز مسواک بزنید

• روزانه نخ دندان بکشید

• مراجعات منظم (هر ۶ ماه) به دندانپزشک داشته باشید

• پوسیدگی‌ها را در مراحل اولیه درمان کنید

• اگر دندانی ترک خورده یا حساس شده، سریعاً بررسی شود

• بهداشت دهان را حتی در اطراف روکش‌ها و ایمپلنت‌ها رعایت کنید

آیا چرک دندان باعث از دست رفتن دندان می‌شود؟

اگر عفونت به‌موقع درمان شود، معمولاً می‌توان دندان را حفظ کرد. اما در مواردی که عفونت پیشرفته یا دیر تشخیص داده شود، ممکن است کشیدن دندان ضروری باشد. دندان‌هایی که درمان ریشه کامل، ترمیم مناسب و روکش محافظ داشته باشند، در برابر عفونت مقاوم‌تر خواهند بود.

نقش سیستم ایمنی در مقابله با عفونت دندان

افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند، بیشتر در معرض خطر عفونت‌های دهانی از جمله چرک دندان قرار دارند. این افراد شامل:

• بیماران دیابتی

• مصرف‌کنندگان داروهای سرکوب‌کننده ایمنی

• مبتلایان به سرطان یا HIV

• سالمندان یا افراد با سوءتغذیه

در این گروه‌ها، مراقبت ویژه، مراجعه منظم به دندانپزشک و رعایت دقیق بهداشت دهان توصیه می‌شود.

نتیجه‌گیری: 

چرک کردن دندان نه‌تنها یکی از دردناک‌ترین مشکلات دهانی است، بلکه در صورت عدم درمان به‌موقع می‌تواند عوارض خطرناکی برای سلامت عمومی ایجاد کند. آگاهی از علائم هشداردهنده، مراجعه سریع به دندانپزشک و پیروی از درمان‌های تخصصی، کلید جلوگیری از گسترش عفونت و حفظ سلامت دندان‌هاست.

یادتان باشد، هیچ راه‌حل خانگی یا درمان گیاهی نمی‌تواند جایگزین درمان تخصصی چرک دندان شود. در صورت احساس درد، ورم یا خروج چرک از دندان یا لثه، در سریع‌ترین زمان ممکن به دندانپزشک مراجعه کنید.

برای ویزیت و مشاوره با  ما در ارتباط باشید

 ما را در اینستاگرام همراهی کنید